Hazırlayanlar: Dr. Fatma BOZDAĞ, MSc. Sagal Adam HASSAN, Dr. Elif Tuğçe SOLMAZ, Dr. Aylin YENİOCAK TUNÇ, Dr. Gülçin YAPICI, Dr. Kübra YILDIZ (soyadına göre alfabetik)
MERSİN Ü. T.F. HALK SAĞLIĞI AD
Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (International Agency for Research on Cancer-IARC) 1965 yılında, kanser araştırmalarında uluslararası işbirliğini teşvik etmek amacıyla, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) özerk bir ajansı olarak Dünya Sağlık Meclisi tarafından kurulmuştur. Merkezi Lyon’dadır. Misyonu insanlardaki kanserin mekanizmasını ve nedenlerini araştırmak ve kanser kontrolü ile ilgili bilimsel stratejiler geliştirmek için çalışmalar koordine etmek ve yürütmektir. Ajans hem epidemiyolojik hem de laboratuvar araştırmalarında yer almakta; yayınlar, toplantılar, kurslar ve üniversite araştırmacı bursları aracılığıyla bilimsel bilgileri yaymaktadır. Yaklaşık 50 ülkeden 320 kişi merkez için çalışmaktadır. Bununla birlikte, dünya çapında IARC ile çalışan insan sayısı, geniş işbirliği ve ortaklık ağı sayesinde binlerce kişiye ulaşmaktadır. IARC, kanser hastalığının oluşumunu tanımlamak, nedenlerini anlamak, müdahaleleri ve bunların uygulanmasını değerlendirmek de dahil olmak üzere önleme için kanıt temeli sağlamaya odaklanarak kanser kontrolüne katkı sağlamaktadır. Ajans, epidemiyoloji, biyoistatistik, biyoinformatik ve laboratuvar bilimindeki uzmanlığı içeren disiplinler arası bir yaklaşımla özgün bilgi üretmektedir. Ayrıca, kanser kontrol programlarının geliştirilmesi ve uygulanması için düşük ve orta gelirli ülkelerdeki hükümetlere araştırmaya dayalı kanıtlar sunmaktadır. IARC’nın kendi yönetim yapısı bulunmaktadır. IARC Yönetim ve Bilim Konseyleri, katılımcı devletlerin temsilcilerinden ve DSÖ Genel Direktörlüğü’nden temsilcilerden oluşur ve Ajans’ın faaliyetlerini ve araştırma gündemini şekillendirmek için dünyanın dört bir yanından öncelikleri ve bakış açılarını bir araya getirir. Katılımcı ülkeler; Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Avusturya, Belçika, Brezilya, Danimarka, Fas, Finlandiya, Fransa, Hindistan, Hollanda, İngiltere, İran (İslam Cumhuriyeti), İrlanda, İtalya, İspanya, İsveç, İsviçre, Japonya, Kanada, Katar, Kore Cumhuriyeti, Macaristan, Norveç, Rusya Federasyonu ve Türkiye’dir. Kurumun araştırma faaliyetlerini ve dünyadaki ortaklıkları gösteren internet sitesi bulunmaktadır. (https://researchworldwide.iarc.fr)
IARC MONOGRAFLARI NELERDİR?
IARC Monografları, insanlar için kanserojen tehlike oluşturan çevresel faktörleri tanımlar. Bunlar kimyasallar, çeşitli karışımlar, mesleki maruz kalımlar, fiziksel ve biyolojik ajanlar ve yaşam tarzı faktörleridir. Ulusal sağlık kuruluşları bu bilgileri potansiyel kanserojenlere maruz kalmayı önleme eylemleri için bilimsel destek olarak kullanabilirler. Alanında uzman kişilerden oluşan çalışma grupları, yayınlanan çalışmaları gözden geçirmekte ve bir ajanın insanlarda kansere neden olabileceğine dair mevcut kanıtların gücünü değerlendirmektedir. Değerlendirmeler, IARC Monografları’nın giriş bölümünde açıklanan ilkeler ve bilimsel kriterler çerçevesinde yapılmaktadır. 1971’den beri, yaklaşık 400’ü insanlara karsinojenik veya potansiyel kanserojen olarak tanımlanmış olan 1000’den fazla ajan değerlendirilmiştir.Değerlendirme Grupları- Tanımlamalar Ajanlar, insan çalışmalarındaki sonuçlar dikkate alınarak hayvan çalışmalarıyla da desteklenerek insanlar için kanserojen olma olasılığına göre 4 grupta toplanmaktadır.
Grup 1. İnsanlar için kanserojen olan ajanlar: Bu kategori, kanserojenite için yeterli kanıt olduğu durumlarda kullanılır. İstisnai durumlarda, bazı ajanların kanserojen olduğuna dair yeterli kanıt olmasa bile bu grupta olabilir. Ancak bu ajanlar için deney hayvanlarında kansere neden olduğuna dair yeterli kanıt ve maruz kalan insanlarda, maddenin ilgili karsinogenez mekanizmasını etkilediğine dair güçlü kanıtlar vardır. Bu grupta 120 ajan yer almaktadır.
Grup 2. Bu kategoride, insanlarda kanserojen etkisinin kanıt derecesinin neredeyse yeterli olduğu ajanlar ve insanlarla ilgili kanıt olmasa da deney hayvanlarında kanserojen olduğuna dair kanıtların olduğu ajanlar vardır. Ajanlar, kanserojenite ve diğer ilgili verilerin epidemiyolojik ve deneysel kanıtlarına dayanarak Grup 2A (yüksek olası kanserojen) veya Grup 2B (olası kanserojen) olarak sınıflanır. Yüksek olası kanserojen ve olası kanserojen terimlerinin sayısal bir önemi yoktur, basit bir şekilde farklı kanıt düzeylerini tanımlamak için kullanılırlar. Yüksek olası kanserojen, olası kanserojenden daha yüksek bir düzeyi ifade eder.
Grup 2A. İnsanlar için yüksek olası kanserojen ajanlar: Bu grup insanlarda kanser etkeni olduğuna dair sınırlı kanıtlar varken deney hayvanlarında kanser etkeni olduğuna dair yeterli kanıtların olduğu durumlarda kullanılır. Bazı durumlarda bir ajan; insanlarda kanserojen etkisi için yetersiz kanıtlar, deney hayvanlarında kanserojen etkisi için yeterli kanıtlar ve insanlardaki karsinogenez mekanizmasına etki ettiğine dair güçlü kanıtlar olduğunda da bu grupta yer alabilir. İstisnai olarak bir ajan, insanlar için kanserojen olduğuna dair sınırlı kanıtlara dayandırılarak bu grupta sınıflandırılabilir. Bir ajan dahil olduğu ajan grubundan bir veya daha fazla üyenin sınıflandırıldığı grupta sınıflandırılabilir. (Grup1 ya da 2A) Bu grupta 82 ajan yer almaktadır.
Grup 2B. İnsanlar için olası kanserojen ajanlar: Bu grup insanlarda kanserojen etkisine dair sınırlı kanıtlar varken deney hayvanlarında kanserojen etkisine dair az yeterli kanıtların olduğu ajanlar için kullanılır. Aynı zamanda ajanın insanlarda kanserojen etkisi için yetersiz kanıtlar, deney hayvanlarında kanserojen etkisi için yeterli kanıtlar olduğunda da kullanılabilir. Bazı durumlarda bir ajan; insanlarda kanserojen etkisi için yetersiz kanıtlar, deney hayvanlarında kanserojen etkisi için az yeterli kanıtlar ile birlikte destekleyici mekanik kanıtlar ve ilgili verilere dayanarak bu grupta sınıflanabilir. Bir ajan sadece mekanik ve diğer ilgili verilere dayanan güçlü kanıtlarla bu gruba alınabilir. Bu grupta 311 ajan yer almaktadır.
Grup 3. İnsanlar için kanserojen olarak sınıflandırılamayan ajanlar: Bu grup, insanlarda kanserojen etkisine dair yetersiz kanıtlar ve deney hayvanlarında kanserojen etkisine dair yetersiz ya da sınırlı kanıtların olduğu ajanlar için kullanılır. İstisnai olarak insanlardaki kanıtlar yetersiz ama deney hayvanlarında yeterli kanıtlar olduğu durumlarda, deney hayvanlarında karsinogenez mekanizmasının insanlarda çalışmadığına dair güçlü kanıtlar varsa bu grupta sınıflandırılabilir. Başka grupta sınıflandırılamayan ajanlar bu grupta değerlendirilebilir. Grup 3 kanserojen değil ya da tamamen güvenli olarak değerlendirilmemektedir. Bu genellikle, özellikle maruz kalımlar yaygınlaştığında veya kanser verilerinin farklı yorumlarla tutarlı olduğu durumlarda daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğu anlamına gelir.
Grup 4. İnsanlar için yüksek olasılıkla kanserojen olmayan ajanlar: Bu grup, insanlar ve deney hayvanları için kanserojen olmadığı yönünde kanıtlar olan ajanlar için kullanılır. Bazı durumlarda insanlarda kanserojen etkisine dair yetersiz kanıtlar ve deney hayvanlarından kanserojen olmadığı yönünde kanıtlar varlığında, bu kanıtlar geniş çaplı verilerle tutarlı ve güçlü bir şekilde destekleniyorsa yine bu grupta sınıflanabilir.(https://monographs.iarc.fr/agents-classified-by-the-iarc/)
cevresagligi.org’da yayımlanan yazılardan kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir
