2004 yılından bu yana her yıl 26 Eylül’de, Mezotelyoma Farkındalık günü olarak konuyu gündeme getiren çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor.
Mezotelyoma bir kanser türü. Vücudumuzda iç organlarımızı saran mezotelyum adı verilen zarlarda ortaya çıkabiliyor.
Mezotelyomanın oluştuğu bu zarlar akciğerlerimizi saran zar(plevra), karın bölgesindeki organları saran zar(periton), kalbi saran zar (perikard) ve nadiren de olsa testilerde bulunan bir zardır. En yaygın mezotelyoma türü, akciğerleri sarak plevra adı verilen zarda oluşur.
Mezotelyoma geliştiği yere göre farklı belirtilere neden olur. Akciğer zarında ortaya çıktıysa göğüs kafesinin altında ağrı, öksürük, nefes darlığı, açıklanamayan kilo kaybı, halsizlik yapabilir. Karın bölgesinde gelişirse karın ağrısı, bulantı, açıklanamayan kilo kaybı, halsizliğe neden olabilir. Bu belirtilerin başka birçok nedeni de olabilir ve bu nedenle ayrıntılı bir değerlendirme ve tetkikler gerekir.
Mezotelyoma oluşumunda en yaygın görülen sebep asbeste maruz kalınmasıdır.
ABD Hastalık Kontrol Merkezi mezotelyoma için risk faktörlerini beş başlıkta sıralamaktadır:
- İş yerinde asbeste maruz kalmak.
- Asbestle çalışan biriyle birlikte yaşamak (Asbest liflerinin eve taşınması riski nedeniyle).
- Asbest içeren malzemelerin bütünlüğünün bozulduğu bir binada yaşamak veya çalışmak (binalarda tadilat, tamirat, yıkım, onarım vb işler nedeniyle).
- Doğal asbest yataklarının veya asbest madenlerinin ya da fabrikalarının bulunduğu bir bölgede yaşamak.
Asbest, sağlıkla ilgili tehlikeleri ortaya konuncaya kadar yaygın kullanılan bir mineral olmuştur. Özellikle geçen yüzyılda birçok tüketici ürününde, otomobil parçalarında ve yapı malzemelerinde kullanılmıştır. Asbest lifleri ısıya ve kimyasallara dayanıklı, esnek ve yalıtım malzemesi olarak uygun olduğundan yaygın bir şekilde özellikle sanayi devrimi sonrası kullanımı yoğunlaşmıştır. Yapı malzemelerinde (çatı kiremitleri, tavan ve yer karoları, çimento vb) kullanımı ve bizim ülkemizde de görüldüğü gibi asbestli toprakların yapı malzemesi olarak kullanımı farklı sorunların ortaya çıkma riskini gündeme getirmiştir.
Asbest liflerinin solunması daha tehlikelidir. Bu liflerin alınmasından sonra mezotelyoma çok uzun bir süre sonra ortaya çıkabilmektedir. Asbeste maruz kalınmasından sonra mezotelyoma tanısı arasında geçen süre 20-50 arasında değişmektedir.
Mezotelyoma tedavi olanakları oldukça sınırlı, korunulabilir bir kanserdir. Bunun için asbest maruz kalımı önlenmelidir.
Türkiye’de asbestli toprağın geçmiş dönemlerde evlerin yapımında kullanımı, dünyanın gemi sökümü yapılan az sayıda ülkesinden biri olması, kentsel dönüşüm süreçlerinde eski binaların yıkım faaliyetlerinin yoğunlaşması, depremlerin neden olduğu yıkımlar, enkaz kaldırma çalışmaları ve deprem atıkları gibi nedenlerle asbest maruz kalımı önemli bir halk sağlığı konusudur.
Mezotelyomaya neden olmayacak bir sınır değer ya da bir eşik doz söz konusu değildir.
Mezotelyoma farkındalığı asbest farkındalığı ile eşdeğerdir.
Ancak farkında olmak yetmemekte, sorunu tanımlamanın ötesinde her sektörde etkili önlemler alacak bir sağlık sistemi ve kamu yönetimi gerekmektedir.
Belki ilk olarak bunun farkına varmak gerekir.
Kaynaklar
Güler Ç. Asbest ve Gemi Sökümü Üstüne Notlar. http://cevresagligi.org/asbest-ve-gemi-sokumu-ustune-notlar-cagatay-guler/
CDC. https://www.cdc.gov/cancer/mesothelioma/index.htm
HASUDER. Tüm Bakanlıkları Asbest Konusunda Halk Sağlığına Öncelik Vermeye ve Bu Yönde Aktif Tutum Almaya Çağırıyoruz! https://hasuder.org/Duyurular/Detay/basin-bildirileri/tum-bakanliklari-asbest-konusunda-halk-sagligina-oncelik-vermeye-ve-bu-yonde-aktif-tutum-almaya-cagi/4f623066-5088-88a0-e232-3a0550c9f803
American Cancer Society. Risk Factors for Malignant Mesothelioma https://www.cancer.org/cancer/types/malignant-mesothelioma/causes-risks-prevention/risk-factors.html
Mesothelioma Awareness Day 2023 https://www.mesothelioma.com/blog/mesothelioma-awareness-day-learn-more-get-involved/
cevresagligi.org’da yayımlanan yazılardan kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir
