ÇOK KORKUTTUK ÇOCUKLARI
Sıkıntılı günlerde çocukları çok korkutuyoruz. Koronada, orman yangınlarında ve günlük haber akışının karmaşasında korkuya boğduk onları, korkuyu yaşamın tek gerçeği sanar oldular. Korkuyorlar ve bunalıyorlar. Çok kez farkına bile varmıyoruz ne denli koktuklarının ve bu korkularındaki payımızın… Çocuklara öğreteceklerimizi korkutarak değil, eğlendirerek, güldürerek, sevdirerek öğretmeli umut vermeliyiz.
Yıllar önce yazdığım şu şiir attığım her adımda belirleyici ve yönlendirici olmuştur.
“Bir çocuk ölünce
boğmacadan
ya da kızamıktan
gökte bulut olunca
yağmur olup
düşünce yere
can vermek için
çiçeklere
sorar vurur da camlara
takır takır
gerekeni yaptınız mı
yaptınız mı gerekeni”
Nobel Ödülü kazanmış Şili’li ozan Gabriela Mistral’in aşağıdaki dizeleri çocuk ve sağlık konusunda söylenebilecek bir çok şeyi özetlemektedir:
“We are guilty of many errors and many
faults, but our worst crime is abandoning the
children, neglecting the fountain of life.
Many of the things we need can wait.
The child cannot.
Right now is the time his bones are being
formed, his blood is being made and his senses are being developed.
To him we cannot answer “Tomorrow”.
His name is “Today”
Türkçe olarak belki şöyle söyleyebiliriz:
“Bugün” dür Benim Adım
Suçlu kılar bizi bir çok hata bir çok kusur
ama suçların en büyüğü terk etmektir çocukları,
ihmal etmektir yaşam çeşmesini.
Çoğu gereksinimlerimiz ertelense de olur.
Ama çocuk asla
Şimdi oluşuyor kemikleri, şimdi yapılıyor kanı,
şimdi gelişiyor duyuları onun,
“Yarın hallederiz” diyemeyiz ona,
“Bugün” dür onun adı.
Aşağıdaki şiirler toplum sağlık eğitimi uygulamaları sırasında belirli temel konulara dikkatleri çekebilmek ve akılda kalacak biçimde sunabilmek için çocuklara yönelik olarak hazırlanmıştır. Şiirlerde temel mesajların çocukların aklında kalabilmesi için akıcı bir biçimde verilmesine özen gösterilmiştir. Daha iyilerini bekliyoruz sizlerden. Umut dolu, güler yüzlü, sağlık mesajlarınızı iletin onlara…
TÜRKÜ
bir annenin
gözyaşlarını silmek
uçurtmalarla doldurmak
gökyüzünü
ebem kuşağının altından
geçmek
şiir yazmak
çocuklara
MERHABA SAĞLIK
Sağlık mutluluk, uçurtmalarla doldurmak gökyüzünü
çiçeklerle donatmak ağaçları meyve vermek
sağlık yaşamak ,başarmak, okumak, anlamak
çocuk olmak cıvıl cıvıl, koşmak, oynamak
sağlık yaşamak, delikanlılık, kıvanç dolu
mutlu anne, güçlü baba, bilge dede, sevecen
nine olmak masal, masal, ışık gibi bahar gibi
sağlık yaşamak, sağlık yaşamak, sağlık yaşamak.
SU VE SABUN
Mikroplar her yerde
Toprakta kirde elde
Aç musluğu mikrop şaşar
Su ve sabun mikrop kaçar
El çırpınca uçup gitmez
Üfleyince kaçıp gitmez
Mikrop korkar temizlikten
Aç musluğu mikrop şaşar
Su ve sabun mikrop kaçar
Mikroplar her yerde
Onda bunda şurda burda
Aç musluğu mikrop şaşar
Su ve sabun mikrop kaçar
El çırpınca uçup gitmez
Üfleyince kaçıp gitmez
Mikrop korkar temizlikten
Aç musluğu mikrop şaşar
Su ve sabun mikrop kaçar
ANNE SÜTÜ
.
Anne sütü sevgi demek
Ninni yavrum ninni bebek
Annen sana güç verecek
Ninni yavrum ninni bebek
Anneyim ben emziririm
Kucağımda gezdiririm
Emziririm emziririm
Ninni yavrum ninni bebek
Anne sütü umut demek
Ninni yavrum ninni bebek
Annen sana kan verecek
Ninni yavrum ninni bebek
Anneyim ben emziririm
Kucağımda gezdiririm
Emziririm emziririm
Ninni yavrum ninni bebek
Anne sütü sağlık demek
Ninni yavrum ninni bebek
Annen sana can verecek
Ninni yavrum ninni bebek
Anneyim ben emziririm
Kucağımda gezdiririm
Emziririm emziririm
Ninni yavrum ninni bebek
İLACI SORMADAN İÇME
İlacı sormadan içme
Kendine kötülük etme
Belirti hastalık değil
Yanlış ilaç olur zehir
Raftan aldın adına bak
Kapağı açtın adına bak
Hemen yutayım deme
Rafa koydun adına bak
Kes parmağın çık pazara
Em buyuran çok olur
Yanlış ilaç derman olmaz
Dertsiz başa dert olur
Raftan aldın adına bak
Kapağı açtın adına bak
Hemen yutayım deme
Rafa koydun adına bak
DİŞLERİM VAR İNCİ GİBİ
Meyve yerim hatur hutur
Süt içerim lakır lukur
Fırçalarım gıcır gıcır
Üç dakika üç dakika
Dişlerim var inci gibi
Otuz iki olacak otuz iki
İşte macun işte fırça
Üç dakika üç dakika
Ceviz kırmam takır tukur
Atıştırmam abur cubur
Fırçalarım gıcır gıcır
Üç dakika üç dakika
Dişlerim var inci gibi
Otuz iki olacak otuz iki
İşte macun işte fırça
Üç dakika üç dakika
AŞI
Ali aşılarını olmamış olmamış
Olmam işte demiş olmam işte demiş
Hastalanıp yatmış yataklara düşmüş
İlaçları içmiş kendisinden geçmiş
Ali meyvelerini yıkamamış yıkamamış
Yıkamam işte demiş yıkamam işte demiş
Hastalanıp yatmış yataklara düşmüş
İlaçları içmiş kendisinden geçmiş
Ali yemeklerini yememiş yememiş
Yemem işte demiş yemem işte demiş
Hastalanıp yatmış, yataklara düşmüş
İlaçları içmiş kendisinden geçmiş
SİGARA SAĞLIĞA DÜŞMAN
Bir varmış bir yokmuş
Bir kuzucuk varmış
Kuzucuğun babası
Sigara içermiş
Öhö öhö öhö öhö öhö öhö
Kuzucuk camları açarmış
Oh dünya varmış
Oh dünya varmış
Bir varmış bir yokmuş
Bir kuzucuk varmış
Kuzucuğun annesi
Sigara içermiş
Öhö öhö öhö öhö öhö öhö
Kuzucuk dışarı kaçarmış
Oh dünya varmış
Oh dünya varmış
Bir varmış bir yokmuş
Bir kuzucuk varmış
Kuzucuğun dedesi
Sigara içermiş
Öhö öhö öhööhö öhö öhö
Kuzucuk kırlara koşarmış
Oh dünya varmış
Oh dünya varmış
SİGARA KİR KATRAN
Babam sigarayı bıraktı
Evimizde çiçekler
Güzel çiçekler
Canım çiçekler
Sigara bir duman
Masalarda kir katran
Of aman aman
Of aman aman
Babam sigarayı bıraktı
Evimizde şarkılar
Güzel şarkılar
Canım şarkılar
Sigara bir duman
Odalarda kir katran
Of aman aman
Of aman aman
Babam sigarayı bıraktı
Evimizde gökyüzü
Güzel gökyüzü
Canım gökyüzü
Sigara bir duman
Evimizde kir katran
Of aman aman
Of aman aman
GÜVEN
Benim annem
Süpürecek isini kirini gökyüzünün
Masmavi bir gök bırakacak bana
Masmavi
Benim babam
Yok edecek çöp dağlarını
Tertemiz bir ülke bırakacak bana
Tertemiz
Benim dedem
Ağaç dikecek dağa taşa toprağa
Yemyeşil bir dünya bırakacak bana
Yemyeşil
YIKAMADAN YEME
Elma armut portakal
Yıkar yersen hayat var
Toz toprak mikrop varsa
Yıkamazsan can yakar
Suyu boşa akıtmam
Susuzluğu bilirim
Kaynağımı kirletmem
Suyumuzu korurum
Ellerimde parmaklar
Kir yuvası tırnaklar
Uzayınca keserim
Yoksa hastalık saklar
Suyu boşa akıtmam
Susuzluğu bilirim
Kaynağımı kirletmem
Suyumuzu korurum
DAHA SAĞLIKLI ÇOCUKLAR
Biliyorum uçaklar niçin uçar
Bulutlara çıkar pilot amca dünyaya bakar
Haber verir insanlığa aşısız çocuklar varsa
Aşı götürür onlara
Sağlık götürür
Biliyorum uçaklar niçin uçar
Bulutlara çıkar pilot amca dünyaya bakar
Haber verir insanlığa aç çocuklar varsa
Süt götürür onlara
Sağlık götürür
Biliyorum uçaklar niçin uçar
Bulutlara çıkar pilot amca dünyaya bakar
Haber verir insanlığa susuz çocuklar varsa
Su götürür onlara
sağlık götürür
Biliyorum uçaklar niçin uçar
Bulutlara çıkar pilot amca dünyaya bakar
Haber verir insanlığa hasta çocuklar varsa
Doktor götürür onlara
sağlık götürür
ÇOCUK ÇİÇEKSİZ OLMAZ
Bir çocuk bir deniz çizerse eğer
İçinde yüzer balıklar
Balıklar yüzmez olursa
Ne olacak çocuklar
Bir çocuk bir gök çizerse eğer
İçinde uçar kuşlar
Kuşlar uçmaz olursa
Ne olacak çocuklar
Bir çocuk bir bahçe çizerse eğer
İçinde açar çiçekler
Çiçekler açmaz olursa
Ne olacak çocuklar
KUŞLAR BENİM ARKADAŞIM
Ben çocuğum sevgi dolu
Oynayacak koşacağım
Dünyanın bütün kuşları
Arkadaşım arkadaşım
Uyuyorum şimdi bakın
Sabah tek tek sayacağım
Yok olursa biri bile
Hesabını soracağım
Ben çocuğum sevgi dolu
Oynayacak koşacağım
Dünyanın bütün ağaçları
Arkadaşım arkadaşım
Uyuyorum şimdi bakın
Sabah tek tek sayacağım
Yok olursa biri bile
Hesabını soracağım
Ben çocuğum sevgi dolu
Oynayacak koşacağım
Dünyanın bütün balıkları
Arkadaşım arkadaşım
Uyuyorum şimdi bakın
Sabah tek tek sayacağım
Yok olursa biri bile
Hesabını soracağım
GÖKYÜZÜ TEMİZ KALSIN
Sokaklara çöp atma
Sağa sola fırlatma
Kirletme çevreni sen
Dünyamız gider elden
Demir yeniden demir
Cam yeniden cam
Kurtarılan her kâğıt
Yaşatılan bir orman
Gökyüzü temiz kalsın
Canlılar soluk alsın
Kirletme çevreyi sen
Dünyamız gider elden
Demir yeniden demir
Cam yeniden cam
Kurtarılan her kağıt
Yaşatılan bir orman
Su aksın kirlenmesin
Bizlere hayat versin
Kirletme çevreni sen
Dünyamız gider elden
Demir yeniden demir
Cam yeniden cam
Kurtarılan her kağıt
Yaşatılan bir orman
BEBEĞE SÜT
Kuşa kanat
Bebeğe süt
Balığa deniz
Bebeğe süt
Ağaca yaprak
Bebeğe süt
Çiçeğe toprak
Bebeğe süt
İLACI DOKTOR VERİR
İlacı doktor verir
Dinler kalbini bilir
Tartar bakar ölçer biçer
Yedi günse yedi gün
Üç kaşıksa üç kaşık
İlacı doktor verir
Çeker filmini görür
Tartar bakar ölçer biçer
Yedi günse yedi gün
Üç kaşıksa üç kaşık
İlacı doktor verir
Sorar derdini bilir
Tartar bakar ölçer biçer
Yedi günse yedi gün
Üç kaşıksa üç kaşık
ÖMÜR SAKLA YAŞLILIĞA
Yaşın yetmiş işin bitmez
Ömür sakla yaşlılığa
Elin tutsun dişin kessin
Ömür sakla yaşlılığa
Emeklilik bir son değil
Mutlu olmak hiç zor değil
Sen dedesin yalnız değil
Ömür sakla yaşlılığa
Öğretecek bileceksin
Bağışlayıp seveceksin
Ekin ekip biçeceksin
Ömür sakla yaşlılığa
Sakın yatalak olma
Hemen bastonu alma
Kahvede oturup kalma
Ömür sakla yaşlılığa
İnsanoğlu hiç yenilmez
Hiç bir zaman umut bitmez
Sensiz torunların gülmez
Ömür sakla yaşlılığa
İLKYARDIM
İlk yardımın abc si
Hava yolu soluk var mı
Kalp pompalar nabız atar
Üç parmakla bakar izci
Hava yolu açar açmaz
Soluk yoksa hava üfler
Kalp durmuşsa gecikmede
Kalbe masaj yapar izci
Zehirleneni kusturur
Eğer yakıcı değilse
Bilgisini hep tazeler
Vücudunu bilir izci
Atardamar toplardamar
Kesilince pek çok kanar
Kanayan yara üstüne
Sıkı sargı sarar izci
İlkyardımda telaşlanmaz
Zarar vermez bilinçlidir
Kırıkları hiç oynatmaz
Tespit eder bağlar izci
Önce kendisini korur
Akıllıca yollar bulur
Elektrik çarpmasında
Şalterleri kapar izci
Tahta sopa kırıklarda
Battaniye sedye için
Boynundaki fuları da
Üçgen sargı yapar izci
GÜNEŞ
Bebekleri kundaklama
Güneşten korkup saklama
Saatini iyi seç
Sabah sekiz on arası
Akşam dörtle beş
Öğle oldu çok sıcak
Deri kötü yanacak
Saatini iyi seç
Sabah sekiz on arası
Akşam dörtle beş
Koru kendini sıcaktan
Hemen gölge bul saklan
Saatini iyi seç
Sabah sekiz on arası
Akşam dörtle beş
Güneş yakar yanık olur
Kanserleşir korunmazsan
Saatini iyi seç
Sabah sekiz on arası
Akşam dörtle beş
SAKIN SUYUNU KESME
İshal olursa bebek
Sakın suyunu kesme
İshalin ilacı su
Sakın suyunu kesme
Kaynat soğut bol bol içir
Klorlanmış su temizdir
İshalde su ilaçtır
Sakın suyunu kesme
İshal kandan su çeker
Deri kurur göz çöker
Su verirsen dert biter
Sakın suyunu kesme
DİŞLERİM
Üç öğün zamanında
Aralarda havuç elma
Sağlığımın dostları.
Dişlerim inci gibi
Fırçalarım üç dakika
Fırçalarım üç dakika
Diş hekimi arkadaşım
Dişlerim sapasağlam
Abur cubur diş düşmanı
Kaçın ondan aman ha!
Fırçalarım üç dakika
Fırçalarım üç dakika
BİR DAMLA KAN BİR HAYAT[1]
Bir anons duyarsanız
günün herhangi bir saatinde
radyodan yada televizyondan
“hastanemizde yatmakta olan…
bir hasta için…şu gruptan…
acele kan aranmaktadır…”
diyorsa titreyen bir ses, bilin ki
Bu bir imdat çığlığıdır
Bu bir imdat çığlığıdır
bir çocuk yalvarıyordur size
“ne olur kan verin anneme,
kan verin ne olur babama…
kaybetmesinler ölüm kalım savaşını…
beni annesiz babasız bırakmayın…
ne olur kan verin onlara
ölmesin babam, annem ölmesin
beni öksüz bırakmayın…”
Bu bir imdat çığlığıdır
bir anne yalvarıyordur size
“ne olur kan verin yavruma
gözlerinin ışığı sönmesin
yüzüne kan gelsin, durmasın
minik kalbi
yumuk elleri toprağa girmesin
ne olur kan verin yavruma
çocuğum ölmesin
çocuğum ölmesin…”
Bu bir imdat çığlığıdır
Kanayan bir çocuk yalvarıyordur size
oluk gibi kan akıyordur damarlarından
güçsüz kalmıştır kalbi.
Soluğu güçsüz kalmıştır
bir çocuk yalvarıyordur size
“ne olur kan verin bana
ölmeyeyim”
Bu bir imdat çığlığıdır
ameliyathane kapısında bekliyordur
anneler, babalar, çocuklar
hasta bekliyordur ameliyat masasında,
acilde doktor bekliyordur
saatin tik takları
bir damla kan, bir damla kan
diye atıyordur
bir anne sizi bekliyordur
bir baba, bir çocuk
umut dolu yürekler
çaresiz gözler
sizi bekliyordur
binin kuşun kanadına, koşun
zaman geçiyordur
umut bitiyordur
[1] Dramatik kurgusu nedeniyle bu şiir ilköğretim öğrencileri için uygun değildir.
